Azbest
• Informacje o azbeście
Azbest jest nazwą handlową odnoszącą się do sześciu minerałów włóknistych. Pod względem chemicznym są to uwodnione krzemiany magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Właściwości azbestu takie jak: duża odporność na wysokie i niskie temperatury oraz na działanie czynników chemicznych, a także niewielkie przewodnictwo cieplne sprawiły, że stał się on ogólnie wykorzystywany.
• Wpływ na ludzki organizm
Azbest zaliczany jest do substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka. Rakotwórczość azbestu została zatwierdzona dopiero w latach 80-tych ubiegłego wieku.
Zagrożenie zdrowia ludzi wynikające z obecności w środowisku rakotwórczych włókien azbestu powoduje konieczność podejmowania działań zwiększających wykrywalność i skuteczność zwalczania chorób azbestozależnych.
Chorobotwórcze działanie azbestu występuje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu (oznacza to, że dopóki włókna nie są uwolnione do powietrza nie stanowią zagrożenia dla zdrowia). Wielkość zagrożenia zdrowia zależna jest od rodzaju azbestu, wielkości włókien i ich stężenia w powietrzu oraz czasu narażenia.
Włókna azbestu są najcieńszymi włóknami występującymi w przyrodzie, które są właściwie niezniszczalne, a ich nagromadzenie się w płucach powoduje zazwyczaj po kilkunastu latach pojawienie się chorób azbestozależnych: raka płuc, pylicy azbestowej, zmian opłucnowych, międzybłonniaków opłucnej i otrzewnej.
Analizując szkodliwość azbestu i jego wpływ na organizm ludzki należy pamiętać, iż azbest jest praktycznie niezniszczalny, zaś groźny dla zdrowia ludzi jest wtedy, gdy jego elementarne włókna znajdują się we wdychanym powietrzu. Azbest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający uwolnienie się włókien do powietrza nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia człowieka.
• Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032
Program usuwania azbestu został przyjęty przez Radę Ministrów 14 maja 2002 roku. Stanowi on element Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, jak również powinien stanowić element programów ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Głównym celem Programu jest usunięcie i unieszkodliwienie negatywnych skutków zdrowotnych i środowiskowych spowodowanych azbestem, poprzez stopniowe usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów i odpadów zawierających azbest. Wyroby zawierające azbest można posiadać i wykorzystywać w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032 roku.
Należy podkreślić, że Polska jest pierwszym krajem w Unii Europejskiej, która podjęła wyzwanie wycofania z użytkowania wyrobów zawierających azbest.
Co roku Ministerstwo Gospodarki wspiera finansowo realizację zadań wynikających z „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”.
• Finansowanie usuwania azbestu
Osoba fizyczna – właściciel/użytkownik wyrobów zawierających azbest – może ubiegać się w swoim urzędzie gminy o dofinansowanie do demontażu tych wyrobów, ich transportu i składowania. Poziom dofinansowania może wynieść – w zależności od regionu kraju – od 50% do 100% wartości prac. Warunkiem otrzymania dotacji przez osobę fizyczną jest:
1) złożenie przez tę osobę informacji o wyrobach zawierających azbest w swojej gminie,
2) posiadanie przez gminę uchwalonego programu usuwania azbestu,
3) przyznanie gminie dotacji przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
4) ogłoszenie przez gminę konkursu dla mieszkańców na dofinansowanie usunięcia wyrobów azbestowych lub obowiązywanie w gminie regulaminu przyznawania dotacji na ten cel,
5) poprawne złożenie przez osobę fizyczną deklaracji (wniosku) skorzystania z dofinansowania zgodnie z obowiązującym w gminie regulaminem lub konkursem.
Uwaga: Dotacje na demontaż, transport i składowanie odpadów zawierających azbest dostępne są dla osób fizycznych tylko za pośrednictwem gminy.
• Akty prawne:
– ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Ustawa zakazuje wprowadzania na obszar kraju azbestu, wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest;
– ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach;
– rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 roku w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny;
– rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku, które zostało zmienione Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 roku w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów;
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest.
„Azbestowe archiwum”
Na terenie Gminy Koczała obowiązuje Gminny Program Usuwania Azbestu uchwalony dnia 21 października 2008 roku, uchwałą Nr XXII/153/08 Rady Gminy Koczała.
W przeprowadzonej na nowo gruntownej inwentaryzacji wyrobów azbestowo-cementowych trwającej od kwietnia do czerwca 2010 roku, zmieniono uchwałą Rady Gminy Nr XLIV /278/10 z dnia 23 lipca 2010 roku pkt 7. informujący o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Koczała. Z zebranych danych wynika, że na terenie gminy występuje 100 662 m2 wyrobów azbestowych.
W 2011 roku zakończono realizację zadania pn.: „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – 2011 rok”. Utylizacji zostało poddanych 4.086,77 m2 eternitu, który znajdował się na dachach budynków mieszkalnych i gospodarczych zlokalizowanych na terenie Gminy Koczała. Efekt ekologiczny i rzeczowy został osiągnięty na poziomie 54,833 Mg odpadów zawierających azbest. Łączny koszt przeprowadzonego zadania wyniósł 42.573,00 zł, co stanowi koszt kwalifikowany. Zgodnie z umową dotacji nr WFOŚ/D/III-52.S/197/2011/KONKURS-AZBEST zawartą pomiędzy Gminą Koczała, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Gmina otrzymała dotację w wysokości 29.800,00 zł, co stanowi 70 % kosztów kwalifikowanych, z czego kwota 14.900,00 zł została udostępniona przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kolejne 14.900,00 zł środków pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Pozostałe środki pochodziły z budżetu Gminy Koczała. Termin realizacji zadania zakończył się 21 listopada 2011 roku.
W roku 2013 zakończono realizację zadania pn.: „Sprzątamy azbest na terenie gminy Koczała”. Wnioskowana wielkość wyrobów podlegająca „sprzątnięciu” wynosiła 76,35 Mg. Zakres prac obejmował transport i unieszkodliwianie. Gmina otrzymała dotację w wysokości 30.540,00 zł, co stanowi 100 % kosztów kwalifikowanych. Termin realizacji zadania zakończył się 15 listopada 2013 roku.
W 2014 roku zakończono realizację zadania pn.: „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała”. Wnioskowana wielkość zdemontowanych wyrobów wynosiła 132,23 Mg. Zakres prac obejmował transport i unieszkodliwianie. Łączny koszt przeprowadzonego zadania wyniósł 57.550,00 zł. Gmina Koczała otrzymała dotację w wysokości 55.820,00 zł, co stanowi 97 % kosztów kwalifikowanych. Kwota 27.910,00 zł została udostępniona przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kolejne 27.910,00 zł środków pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Pozostałe środki pochodziły z budżetu Gminy Koczała. Termin realizacji zadania zakończył się 28 sierpnia 2014 roku.
W roku 2015 Gmina Koczała przystąpiła do konkursu pod tytułem: „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – edycja 2015”. Po zakończeniu zadania udało się zdemontować w 2015 roku – 5.440,90 m2 (73,45 Mg) wyrobów zawierających azbest. Efekt ekologiczny i rzeczowy został osiągnięty na poziomie 73,45 Mg odpadów zawierających azbest. Uzyskane dofinansowanie wynikało z Programu Priorytetowego NFOŚiGW pn. „Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne.
Część 2) – Usuwanie wyrobów zawierających azbest”. Łączny koszt przeprowadzonego zadania wyniósł 38.897,00 zł, co stanowi koszt kwalifikowany. Zgodnie z umową dotacji nr WFOŚ/D/III-52.S/223/2015/AZBEST-2015 zawartą pomiędzy Gminą Koczała, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Gmina otrzymała dotację w wysokości 33.060,00 zł, co stanowi 85% kosztów kwalifikowanych, z czego kwota 19.446,00 zł została udostępniona przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kolejne 13.614,00 zł środków pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Pozostałe środki pochodziły z budżetu Gminy Koczała. Termin realizacji zadania zakończył się dnia 31 lipca 2015 roku.
W wyniku konkursu po tytułem „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – edycja 2016” w 2016 roku utylizacji zostało poddanych 6.380,00 m2 (86,13 Mg) eternitu, który znajdował się na dachach budynków mieszkalnych, gospodarczych oraz inwentarskich zlokalizowanych na terenie całej gminy. Zakres prac obejmował demontaż pokryć azbestowo-cementowych, transport i unieszkodliwianie z terenu dwóch nieruchomości oraz zbieranie odpadów zawierających azbest, transport i unieszkodliwianie łącznie z terenu czterech nieruchomości powstałych w wyniku rozbiórki budynków przed rokiem 2010. Uzyskane dofinansowanie wynikało z Programu Priorytetowego NFOŚiGW pn. „Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne.
Część 2) – Usuwanie wyrobów zawierających azbest”. Łączny koszt zrealizowanego zadania wyniósł 38.267,00 zł. Zgodnie z umową dotacji zawartą pomiędzy Gminą Koczała, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Gmina otrzymała dotację w wysokości 32.520,00 zł, co stanowi 85% kosztów kwalifikowanych, z czego kwota 19.133,00 zł została udostępniona przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kolejne 13.387,00 zł środków finansowych pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Pozostałe środki pochodziły z budżetu Gminy Koczała.
Wzorem lat ubiegłych w 2017 roku Gmina Koczała przystąpiła do konkursu pod tytułem: „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – edycja 2017” ogłoszonego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku w ramach Programu Priorytetowego NFOŚiGW pn. „SYSTEM – Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Część 1) – Usuwanie wyrobów zawierających azbest”. Procedura wyboru wykonawcy została dokonana poprzez wysłanie zapytań ofertowych na realizację zadania demontażu oraz transportu azbestu z terenu gminy Koczała do wybranych sześciu firm zajmujących się usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Najkorzystniejszą ofertę ze względu na cenę realizacji zadania złożyła firma Usługowo-Handlowa Anna Żmuda-Trzebiatowska z Miastka, z którą w dniu 13 lipca 2017 r. Gmina Koczała podpisała umowę. W gminie udało się zdemontować 2.092,00 m2 (28,25 ton) wyrobów zawierających azbest łącznie z jedenastu nieruchomości, w tym z dwóch nieruchomości stanowiących własność osób prawnych, a pozostałe od osób fizycznych. Zakres prac obejmował demontaż, zbieranie, transport i unieszkodliwianie pokryć azbestowo-cementowych. Koszt zrealizowanego zadania wyniósł 11.999,10 zł (netto). Zgodnie z przesłaną informacją z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku dot. dofinansowania Gmina Koczała otrzymała dotację w wysokości 8.330,00 zł, co stanowi 74,98% kosztów kwalifikowanych. Pozostałe środki w kwocie 2.780,00 zł pochodziły z budżetu Gminy Koczała. Zadanie zakończono 29 sierpnia 2017 r.
W 2019 roku Gmina Koczała przystąpiła do konkursu pod nazwą „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – edycja 2019”. Po zakończeniu zadania udało się zdemontować w 2019 roku 6.697,14 m2 (48,530 Mg) wyrobów zawierających azbest. Efekt ekologiczny i rzeczowy został osiągnięty na poziomie 48,530 Mg odpadów zawierających azbest. Uzyskane dofinansowanie wynikało z Programu Priorytetowego NFOŚiGW pn. „Ogólnopolski program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest”. Łączny koszt przeprowadzonego zadania wyniósł 27.269,30 zł, z czego 18.921,00 zł stanowi koszt kwalifikowany. Zgodnie z umową dotacji nr WFOŚ/D/III-52.S/724/2020/AZBEST-2019 zawartą pomiędzy Gminą Koczała, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Gmina otrzymała dotację w wysokości 13.244,70 zł, co stanowi 70% kosztów kwalifikowanych. Pozostałe środki w kwocie 14.024,60 zł pochodziły z budżetu Gminy Koczała.
W 2020 roku Gmina Koczała zrealizowała zadanie pn. „Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Koczała – edycja 2020” w ramach Programu Priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zwanego dalej NFOŚiGW pn.: „Ogólnopolski program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest” Gmina Koczała pozyskała dofinansowanie, aby wyeliminować część materiałów azbestowo-cementowych z terenu gminy. Po zakończeniu zadania udało się zdemontować 1 537,22 m2 (11,140 Mg) wyrobów zawierających azbest, które były w bliskim kontakcie z człowiekiem. Łączny koszt przeprowadzonego zadania wyniósł 6 127,00 zł. Zgodnie z umową dotacji nr WFOŚ/D/III-52.S/5631/2020/AZBEST-2020 zawartą pomiędzy Gminą Koczała, a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Gmina otrzymała dotację w wysokości 3 803,00 zł, co stanowi 100% kosztów kwalifikowanych. Pozostałe środki w kwocie 2 324,00 zł pochodziły z budżetu gminy Koczała.
